भारत-अमेरिका सम्बन्ध, सम्भावना र चुनाैती

# मुना चन्द

डोनाल्ड ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा अमेरिका-भारत सम्बन्धको भविष्यबारे चासो बढिरहेको छ। जो बाइडेनको राष्ट्रपति अवधिमा अमेरिका र भारतबीच रक्षा, प्रविधि, र व्यापारका क्षेत्रमा उल्लेखनीय सहकार्य भएको थियो। अब, ट्रम्पको पुनः कार्यकालमा यी सम्बन्धहरू कसरी अघि बढ्नेछन् भन्ने प्रश्न उठेको छ।

ट्रम्पको पहिलो कार्यकालमा अमेरिका र भारतबीच रक्षा सहकार्यमा महत्वपूर्ण प्रगति भएको थियो। दुवै देशले संयुक्त सैन्य अभ्यासहरू, जस्तै ‘टाइगर ट्रायम्फ’, सञ्चालन गरेका थिए, जसले दुई देशका सेनाबीचको अन्तरक्रियालाई बढावा दिएको थियो। दोस्रो कार्यकालमा पनि यी अभ्यासहरूको निरन्तरता अपेक्षित छ, जसले रणनीतिक साझेदारीलाई अझ सुदृढ बनाउनेछ।

व्यापारका क्षेत्रमा केही चुनौतीहरू देखिन सक्छन्। ट्रम्पले भारतलाई “ट्यारिफ किंग” भनेर उल्लेख गरेका थिए र भारतका उच्च ट्यारिफहरूलाई आलोचना गरेका थिए। पहिलो कार्यकालमा, ट्रम्पले भारतको विशेष व्यापारिक स्थिति समाप्त गरेका थिए र स्टिल तथा एल्युमिनियममा ट्यारिफ लगाएका थिए। दोस्रो कार्यकालमा पनि यस्ता कदमहरू दोहोरिन सक्ने सम्भावना छ, जसले दुई देशबीचको व्यापार सम्बन्धमा तनाव ल्याउन सक्छ।

प्रविधि र ऊर्जा क्षेत्रमा सहकार्यको सम्भावना छ। हालै, भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी र अमेरिकी उपराष्ट्रपति जेडी भान्सले अमेरिकी आणविक प्रविधिमा लगानी मार्फत भारतको ऊर्जा स्रोतहरूलाई विविधीकरण गर्ने विषयमा छलफल गरेका थिए। यसले दुवै देशबीचको प्रविधि र ऊर्जा क्षेत्रमा सहकार्यलाई बढावा दिनेछ।

आप्रवासनका विषयमा केही चुनौतीहरू देखिन सक्छन्। ट्रम्प प्रशासनले आप्रवासन नीतिहरूलाई कडा बनाउने सम्भावना छ, जसले अमेरिकामा रहेका भारतीय आप्रवासीहरूलाई असर गर्न सक्छ। हालै, भारतले अमेरिका संग १८,००० अवैध भारतीय आप्रवासीहरूलाई फिर्ता लिन प्रस्ताव गरेको छ, जसले भिसा कार्यक्रमहरूलाई सुरक्षित राख्न मद्दत गर्न सक्छ।

भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले फेब्रुअरी १२ र १३, २०२५ मा अमेरिका भ्रमण गर्ने कार्यक्रम छ। यस क्रममा उनले राष्ट्रपति ट्रम्पसँग भेटवार्ता गर्नेछन्। यो भेटमा व्यापार, रक्षा, प्रविधि, र ऊर्जा जस्ता विविध विषयमा छलफल हुने अपेक्षा गरिएको छ। विशेष गरी, भारतले अमेरिकी आणविक प्रविधिमा लगानी मार्फत आफ्नो ऊर्जा स्रोतहरूलाई विविधीकरण गर्ने प्रयासमा रहेको छ।

अमेरिका-भारत सम्बन्धको विकासले चीन-भारत सम्बन्धमा पनि प्रभाव पार्न सक्छ। यदि अमेरिका र भारतबीचको रणनीतिक साझेदारी बलियो हुन्छ भने, चीनले यसलाई आफ्नो हितविरुद्धको कदमको रूपमा लिन सक्छ। यसले चीन-भारत सम्बन्धमा तनाव बढ्न सक्ने सम्भावना छ। त्यसैले, भारतले अमेरिका र चीनसँगको सम्बन्धमा सन्तुलन कायम राख्नुपर्ने आवश्यकता छ।

ट्रम्पको दोस्रो कार्यकालमा अमेरिका-भारत सम्बन्धमा केही चुनौतीहरू देखिन सक्छन्, विशेष गरी व्यापार र आप्रवासनका क्षेत्रमा। तर, रक्षा र प्रविधि सहकार्यमा निरन्तरता रहने अपेक्षा छ, जसले दुई देशबीचको रणनीतिक साझेदारीलाई सुदृढ बनाउनेछ। दुवै देशले आपसी हितका क्षेत्रमा सहकार्यलाई प्राथमिकता दिएमा सम्बन्धहरू अझ प्रगाढ हुन सक्छन्।