पुटीन र ट्रम्पबीच भएको टेलिफोन वार्ता: समसामयिक परिप्रेक्ष्य

# अविनाश शर्मा

रूसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन र अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प बीच भएको टेलिफोन वार्ताले द्विपक्षीय सम्बन्ध, कैदी आदान-प्रदान, युक्रेन संकट समाधान, मध्यपूर्व नीति, इरानको आणविक कार्यक्रम, तथा आर्थिक सहकार्य जस्ता विविध विषयमा छलफल केन्द्रित रहेको स्पष्ट पारेको छ। यो वार्ता ऐतिहासिक, कूटनीतिक तथा रणनीतिक रूपमा महत्वपूर्ण रहेको छ।

यो वार्तामा रूस र अमेरिका बीच कैदी आदान-प्रदानसम्बन्धी सहमति महत्वपूर्ण विषय बनेको थियो। अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्नो प्रतिबद्धता व्यक्त गर्दै अमेरिकी पक्षले सबै सम्झौताहरू कार्यान्वयन गर्ने आश्वासन दिएका छन्। ऐतिहासिक रूपमा हेर्दा, अमेरिका र रसियाबीच कैदी आदान-प्रदानका धेरै घटनाहरू भएका छन्, जसमध्ये 2022 मा भएको बास्केटबल खेलाडी ब्रिट्नी ग्रिनर र रूसी हतियार तस्कर भिक्टर बाउटबीचको आदान-प्रदान एउटा महत्त्वपूर्ण दृष्टान्त हो।

युक्रेन युद्धलाई लिएर राष्ट्रपति ट्रम्पले तत्काल द्वन्द्व अन्त्य गर्नुपर्ने पक्षमा आफूलाई उभ्याएका छन्। यस सन्दर्भमा, राष्ट्रपति पुटिनले पनि दीर्घकालीन शान्ति स्थापनाका लागि समस्या उत्पन्न गर्ने जड कारणहरू हटाउनु आवश्यक रहेको बताएका छन्।

2015 मा सम्पन्न “मिन्स्क सम्झौता” जसमा फ्रान्स, जर्मनी, युक्रेन र रूस सम्मिलित थिए, तर कार्यान्वयन पक्ष कमजोर रह्यो। 2022 मा टर्कीको मध्यस्थतामा मस्को र कीभबीच वार्ता भएको थियो, तर कुनै ठोस सहमति हुन सकेन। यो वार्ता युक्रेन द्वन्द्वलाई शान्तिपूर्ण रूपमा समाधान गर्नको लागि दुई महाशक्तिहरूबीचको रणनीतिक सोच दर्शाउने दृष्टान्तका रूपमा लिन सकिन्छ।

वार्तामा मध्यपूर्वको स्थिरता र इरानको आणविक कार्यक्रमबारे पनि छलफल गरिएको उल्लेख छ। विगतमा, अमेरिका 2015 को Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA) अर्थात् इरान आणविक सम्झौता बाट 2018 मा बाहिरिएको थियो, जसले रसिया र अमेरिका बीच मतभेद निम्त्याएको थियो। हाल, यो सम्झौता पुनः कार्यान्वयन गर्ने वा नयाँ समझदारी बनाउने विषयमा अन्तर्राष्ट्रिय तहमा व्यापक बहस भइरहेको छ।

अमेरिका र रसियाले मध्यपूर्वमा विभिन्न समयमा आ-आफ्ना रणनीतिक उद्देश्यहरू अघि सारेका छन्। रूस सीरिया मा सरकारको समर्थन गर्दै आएको छ भने, अमेरिका इस्राइलको पक्षमा उभिएको देखिन्छ। यस्तो अवस्थामा, दुवै नेताहरूले मध्यपूर्व सम्बन्धी कूटनीतिक वार्ता अघि बढाउन सहमति जनाउनु महत्वपूर्ण रहन्छ।

रूस र अमेरिकाबीचको व्यापार सम्बन्ध सधैं प्रतिबन्ध र भू-राजनीतिक तनाव को कारण प्रभावित हुँदै आएको छ।राष्ट्रपति पुटिनले अमेरिकी अधिकारीहरूलाई मास्को भ्रमणको निम्तो दिएर आपसी सम्बन्ध सुधार गर्ने इच्छा व्यक्त गरेका छन्। विगतमा, राष्ट्रपति ट्रम्पको कार्यकालमा अमेरिका-रसिया आर्थिक सम्बन्ध सुधार गर्ने प्रयासहरू भएका थिए, तर पश्चिमी प्रतिबन्धहरूका कारण ती पूर्ण रूपमा कार्यान्वयन हुन सकेनन्।

दुवै नेताले भविष्यमा व्यक्तिगत सम्पर्क कायम राख्ने, विशेष गरी प्रत्यक्ष भेटघाटलाई प्राथमिकता दिने सहमति गरेका छन्।यदि यस्ता छलफलहरू निरन्तरता पाउने हो भने, द्वन्द्व समाधान, व्यापार सुधार, तथा अन्तर्राष्ट्रिय स्थिरता कायम गर्ने दिशामा नयाँ पहलहरू अघि बढ्न सक्छन्।

राष्ट्रपति पुटिन र राष्ट्रपति ट्रम्प बीचको टेलिफोन वार्ता रूस-अमेरिका सम्बन्धमा नयाँ सम्भावनाहरू खुलाउने प्रयासको रूपमा लिन सकिन्छ। युक्रेन द्वन्द्व, कैदी आदान-प्रदान, मध्यपूर्व स्थिरता, इरान आणविक कार्यक्रम, र आर्थिक सहकार्य जस्ता विषयहरूमा दुवै पक्षबीच ठोस छलफल हुनु विश्व शान्तिका लागि सकारात्मक संकेत हुन सक्छ। तर, यी छलफलहरूले वास्तविक परिणाम दिने वा नदिने भन्ने कुरा आगामी कूटनीतिक प्रयासहरूमा निर्भर रहनेछ।