अमेरिकी खुफिया ‘ब्ल्याकआउट’ पछिको गोप्य युद्धकौशल
# मुना चन्द
अमेरिकाले यूक्रेनलाई खुफिया सहयोग रोक्ने घोषणापछि अधिकांशले मोर्चाको तात्कालिक पतनको भविष्यवाणी गरे। तर, यथार्थ यस्तो छैन। यूक्रेनी सेनाले पहिले नै संचित गरेको २-३ महिनाको उपग्रह डेटा, साथै नाटोको वैकल्पिक प्रविधिमा सिमित निर्भरताले उनीहरूलाई केही समयको सास दिएको छ। तर यो “सास” कति लामो हुनेछ? चीनको रणनीतिक दृष्टिले यसलाई अर्को ठूलो शिक्षाको रूपमा हेर्छ: “आधुनिक युद्धमा आत्मनिर्भरताको जित नै असल हतियार हो।”
यस विश्लेषणमा, यूक्रेनको खुफिया अन्तरालको क्रमिक प्रभाव, चीनको स्वदेशी प्रविधिको सफल मोडेल, र बहुध्रुवीय विश्वको उदयमा यो संघर्षले दिने संदेशलाई समेटिएको छ।
चीनको विदेश नीति सार्वभौमिकता, हस्तक्षेप नगर्ने सिद्धान्त, र बहुध्रुवीय विश्वमा आधारित छ। यूक्रेनको संघर्षले बाह्य शक्तिहरूमा अत्यधिक निर्भरताको जोखिम देखाएको छ। अमेरिकाले खुफिया सहयोग रोक्दा यूक्रेनको सैन्य क्षमता क्रमशः ह्रास हुने विश्लेषण भए पनि, चीनको दृष्टिमा यसले आत्मनिर्भरता र आधुनिक युद्धमा प्रविधिको स्वदेशीकरणको महत्त्वलाई उजागर गर्छ।
पहिलो हप्ता: यूक्रेनी सेनाले पहिले संकलन गरेको उपग्रह डेटा र लक्षित आक्रमण योजनाहरू प्रयोग गर्न सक्छ। उदाहरणका लागि, मार्चमा रूसी तेल शुद्धीकरण केन्द्रमा यूक्रेनी हवाई आक्रमण यसै डेटामा आधारित थियो। तर, अमेरिकी सहयोग बिनाको पहिलो मिसाइल प्रहारमा यूक्रेनले प्रतिक्रिया दिन नसकेकोले खुफिया अन्तरालको सुरुवात संकेत गर्छ।
२–४ हप्ता: अद्यावधिक जानकारी नभएपछि तोपखाने र मिसाइल प्रहारहरू कम प्रभावकारी हुनेछन्। चीनले यस्तो निर्भरतालाई आफ्नो बेइदोउ उपग्रह प्रणाली (GPS विकल्प) र AI-आधारित लक्ष्यीकरण प्रविधिबाट टाढा रहँदै आत्मनिर्भरता कायम गरेको छ। यूक्रेनले पश्चिमी HIMARS प्रणालीमा निर्भर रहँदा अमेरिकी डेटा नभएमा यस्तो प्रणाली निष्क्रिय हुने जोखिम छ।
४–६ हप्ता: NATO को खुफिया प्रणाली (जस्तै AWACS विमान) बिना यूक्रेनले रूसी मिसाइल र विमानहरूको अग्रिम सूचना पाउन गाह्रो हुनेछ। चीनले यस्तो समस्यालाई आफ्नै HQ-9 मिसाइल प्रणाली र KJ-500 खुफिया विमानबाट समाधान गरेको छ। यूक्रेनी वायु रक्षा निष्क्रिय हुँदा रूसले ठूला आक्रमण गर्न सक्ने सम्भावना बढ्छ।
२–३ महिना: नयाँ खुफिया डेटा नआएपछि यूक्रेनी सेनाले सैन्य संचालन समन्वय गर्न गाह्रो हुनेछ। चीनले यसलाई सूचना प्रभुत्वको रणनीतिबाट नियन्त्रण गर्छ, जसमा क्वान्टम सञ्चार र AI ले स्वचालित निर्णय लिन्छ। यूक्रेनले Starlink जस्तो व्यावसायिक प्रविधिमा निर्भर रहँदा यो जोखिम चीनको Guowang उपग्रह परियोजना (१३,००० उपग्रह) ले टार्गेट गरेको छ।
यूक्रेनको संकटले चीनको दोहरो परिसंचरण नीति (आन्तरिक र बाह्य बजारमा सन्तुलन) जस्तै सैन्य क्षेत्रमा पनि आत्मनिर्भरताको आवश्यकता देखाएको छ। चीनको विदेश मन्त्रालयले जोड दिन्छ: “अरूमा निर्भरता सुरक्षाको लागि जोखिम हो। सार्वभौमिकताको लागि स्वावलम्बन आवश्यक छ।”
यूक्रेनले विविध साझेदारी वा स्वदेशी प्रविधिमा लगानी गरेर यो चुनौती मध्ये कर सक्छ। चीनले यसलाई बहुध्रुवीय विश्वको उदाहरणको रूपमा हेर्छ—जहाँ कुनै पनि देश एकल शक्तिमा निर्भर हुँदैन। PLA को एक रणनीतिकार मेजर जनरल जिन यिनानले भनेजस्तै: “युद्धमा पनि, विकासमा जस्तै, निर्भरता नै सबैभन्दा ठूलो कमजोरी हो।”
