नेपाली राजनीतिमा रहस्य र यथार्थता

# अविनाश शर्मा

नेपालको राजनीतिक इतिहासमा विभिन्न रहस्य, षड्यन्त्र, र घटनाक्रमहरू रहँदै आएका छन्। विशेष गरी, नेपाली कांग्रेस पार्टीसँग सम्बन्धित विभिन्न गतिविधिहरूले बारम्बार चर्चा पाइरहेका छन्। यस लेखमा, कांग्रेस पार्टीसँग जोडिएका केही ऐतिहासिक घटनाहरू, तिनका सन्दर्भहरू, र उपलब्ध प्रमाणहरूको आधारमा तर्क गरिनेछ।

रामहरि खतिवडा नेपाली कांग्रेसभित्र चर्चित व्यक्ति हुन्, जसलाई पार्टीका विभिन्न सार्वजनिक कार्यक्रमहरूमा प्रमुख अतिथिको रूपमा निम्त्याइन्छ। हालै उनले दिएका अभिव्यक्तिहरूमा केही ऐतिहासिक घटनाहरूको उल्लेख गरिएको छ, जसले नेपाली राजनीतिमा भएका षड्यन्त्र र अन्तर्राष्ट्रिय हस्तक्षेपको संकेत गर्छ।

रामहरि खतिवडाका अनुसार, सन १९७५ (वि.सं. २०३२) मा भारतीय गुप्तचर संस्था रअ (RAW) को योजनामा नेपाली कांग्रेसका केही नेताहरूले राजा बिरेन्द्रको हत्या गर्न खोजेका थिए। यस घटनाको पृष्ठभूमिमा बिपी कोइरालाको संलग्नता रहेको बताइन्छ। तत्कालीन समयमा कांग्रेस भारतमा शरण लिएर नेपालमा पुनः सत्ता कब्जा गर्ने योजनामा थियो।

यससम्बन्धी उल्लेखनीय स्रोत भनेको वरिष्ठ नेता प्रदीप गिरिको लेख हो, जसमा २०३२ सालको षड्यन्त्रको कुरा खुलाइएको छ। साथै, ‘बिपी बाइबल’ नामक दस्तावेजमा पनि यसबारे विस्तृत रूपमा उल्लेख गरिएको पाइन्छ।

यसैगरी, २०१८ सालमा नेपाली कांग्रेसका वरिष्ठ नेता सुवर्ण शमशेरको नेतृत्वमा राजा महेन्द्रविरुद्ध बम आक्रमणको प्रयास भएको थियो। तत्कालीन भारतीय प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरुको मौन सहमति रहेको बताइन्छ। जनकपुरमा भएको उक्त बम विस्फोटले तत्कालीन समयको सत्ता संघर्षलाई झनै बलियो बनाएको थियो।

पूर्व प्रधानसेनापति निरशमशेर जबराको आत्मकथामा सुवर्ण शमशेरले राजा महेन्द्रको हत्या गर्न खोजेको उल्लेख छ, जुन यस घटनाको प्रमाणित स्रोत हुनसक्छ।

बिपी कोइराला २०३३ सालमा इन्दिरा गान्धी सरकारको समर्थन नपाएपछि नेपाल फर्किएका थिए। उनी लामो समय भारतमा रहेर नेपाली कांग्रेसको गतिविधि सञ्चालन गरिरहेका थिए, तर अन्ततः भारतीय सरकारबाट समर्थन कम हुँदै गएपछि नेपाल फर्किनु परेको थियो।

२०६४ सालमा गणतन्त्रको पक्षमा उत्रेका धेरै नेताहरूलाई दरबार निकट भनेर आरोप लगाइयो। विशेष रूपमा, गगन थापा र नरहरि आचार्यमाथि तत्कालीन कांग्रेस सभापति गिरिजाप्रसाद कोइरालाले प्रश्न उठाएका थिए। उनले विराटनगरमा सार्वजनिक रूपमा यी दुई नेता गणतन्त्रको नाराका बाबजुद दरबारनिकट रहेको आरोप लगाएका थिए।

कांग्रेस पार्टीसँग सुरक्षा निकायका अधिकारीहरूको निकट सम्बन्ध रहँदै आएको छ। एक कांग्रेस समर्थक व्यक्तिले १५ वर्षअघि एउटा सुरक्षाकर्मी इनिस्पेक्टर भए भन्दै भोज दिएको प्रसंग उल्लेख गरिएको छ। यसबाट कांग्रेस नेताहरू र सुरक्षा संयन्त्रबीचको अन्तरसम्बन्ध देखिन्छ। आज ती सुरक्षाकर्मी डीएसपी वा एसएसपी भइसकेको हुनसक्छ।

गगन थापालाई गणतन्त्रको समर्थक बनाएर अघि सार्ने रणनीति जस्तै रामहरि खतिवडाको भूमिकापनि त्यस्तै रहेको आरोप छ। यसरी, यस्ता व्यक्तिहरूसँग अन्तरवार्ता लिने पत्रकारहरू पनि सुरक्षा निकायका एजेन्ट हुनसक्ने शंका गरिएको छ।

नेपालको राजनीतिक इतिहासले विभिन्न कालखण्डमा षड्यन्त्र, आक्रमण, विदेशी हस्तक्षेप, र सत्ता संघर्षको सामना गरेको छ। नेपाली कांग्रेसका नेताहरूको भूमिकाबारे विभिन्न दस्तावेज, पुस्तक, र ऐतिहासिक स्रोतहरूमा विस्तृत विवरण पाइन्छ। राजा बिरेन्द्र र राजा महेन्द्रविरुद्ध षड्यन्त्रको योजना नेपाली कांग्रेसभित्रकै नेताहरूले बनाएको प्रमाणित स्रोतहरूमा उल्लेख छ। २०६४ सालमा गणतन्त्रको नारा दिने केही नेताहरूमाथि तत्कालीन कांग्रेस नेतृत्वले नै दरबारसँग निकट रहेको आरोप लगाएको थियो। कांग्रेस नेताहरू र सुरक्षा निकायबीचको अन्तरसम्बन्धलाई अहिले पनि प्रश्न गरिन्छ।

नेपालको राजनीति कोशी, गण्डकी र कर्णालीको पानीसरि बगिसकेको छ। विगतका घटनाहरूलाई सही रूपमा अध्ययन गर्दै आजको राजनीति बुझ्न आवश्यक छ। ऐतिहासिक स्रोत, तथ्य, र प्रमाणहरूलाई आधार मानेर मात्र निष्कर्ष निकाल्नुपर्छ।