पाक-भारत द्वन्द्वमा चिनियाँ हतियारकाे अभूतपूर्व प्रदर्शन !
# अविनाश शर्मा
भारत र पाकिस्तानबीचको हालैको सैन्य द्वन्द्वले चिनियाँ रक्षा उद्योगलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा ठूलो प्रवर्द्धन दिने देखिएको छ। पाकिस्तानले चीनको J-10C लडाकु जेट प्रयोग गरेर भारतीय वायुसेनाको फ्रान्सेली राफेल जेट सहित ५ वटा लडाकु विमान ध्वस्त गरेको दाबी गरेपछि यसले चिनियाँ हतियारको प्रभावकारिताको विश्वव्यापी छानबिन सुरु भएको छ। अमेरिकी अधिकारीहरूले पनि यस्तो घटनाको पुष्टि गर्दै PL-15 मिसाइल प्रयोग गरी J-10C ले भारतीय विमानहरू मारेको बताएका छन्।
यस घटनाले चिनियाँ हतियारको “युद्ध परीक्षण” नभएको आलोचनालाई जवाफ दिएको देखिन्छ। ब्लुमबर्ग इन्टेलिजेन्सका एरिक जुले उल्लेख गरे अनुसार, आधुनिक चिनियाँ सैन्य प्रविधिको युद्धमा सफल प्रदर्शनले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा यसको माग बढाउने अपेक्षा छ। यसैको प्रभावले AVIC चेङ्दु एयरक्राफ्ट कम्पनीको शेयर मूल्य २०% ले उकालो लागेको थियो।
तथापि, प्रमाणको अभावले यस दाबीमा संशय बनेको छ। भारतले कुनै पनि विमानको क्षति स्वीकार गरेको छैन, भने पाकिस्तानले पेश गरेको विमानको भग्नावशेष र PL-15 मिसाइलका अंशहरू पुरानो घटनाको भनिएको छ। फ्रान्सेली खुफिया स्रोतले राफेल ध्वंस भएको पुष्टि गरे पनि डसाल्ट एविएशनले आधिकारिक प्रतिक्रिया दिन बाँकी छ।
युद्ध प्रविधिको दृष्टिले हेर्दा J-10C र राफेल दुवै “४.५ औं पुस्ता” को जेट हुन्। चिनियाँ J-10C ले PL-15 मिसाइलको प्रयोग गर्दै २०० किलोमिटरदेखि ३०० किलोमिटर सम्मको दूरीबाट हमला गर्न सक्ने बताइएको छ भने फ्रान्सेली राफेलले MBDA को मिटियर मिसाइल प्रयोग गर्छ। विश्लेषकहरूले यस द्वन्द्वले हवाई युद्धमा इलेक्ट्रोनिक युद्ध र दूरंशी मिसाइलको भूमिका बढेको बताएका छन्।
भू-राजनीतिक सन्दर्भमा, यसले दक्षिण एसियामा चीन-पाकिस्तान गठबन्धन र भारत-पश्चिमी मुलुकहरूबीचको प्रतिस्पर्धालाई उजागर गरेको छ। भारतले २०१९ देखि फ्रान्स, इजरायल र अमेरिकाबाट हतियार आयात बढाएको छ भने पाकिस्तानले चीनमा ८२% सैन्य निर्भरता बढाएको छ। यस घटनाले चीनले उज्बेकिस्तान र इजिप्ट जस्ता मुलुकहरूलाई J-10C निर्यात गर्न सजिलो हुने अनुमान लगाइएको छ।
यद्यपि, चिनियाँ हतियार निर्यातमा प्राविधिक सहयोग, युद्ध अनुभवको अभाव र रूससँगको नजिकको सम्बन्धले चुनौती बनेका छन्। तर यस “सैन्य सफलता” ले चीनले आफ्नो प्रविधि विश्वसनीय भएको संदेश दिन सफल भएको देखिन्छ। अन्तर्राष्ट्रिय रक्षा बजारमा यसको प्रभाव दीर्घकालीन हुने विश्लेषकहरूको भनाइ छ।
